راهنمای جامع نگهداری بونسای برای مبتدیان
در این مطلب قصد داریم به معرفی درختچه محبوب بونسای (Bonsai Tree) بپردازیم. همچنین شرایط نگهداری بونسای را برای مبتدیان و علاقه‌مندان به آن بیان کنیم.
فهرست مطالب
بونسای چیست؟
درختچه بونسای در واقع یک درخت مینیاتوری کاشته شده در گلدان است. در اصل نام بونسای از لحاظ لغوی به معنی کاشته شده در گلدان در زبان ژاپنی است. بونسای ریشه در فرهنگ و تمدن کشور ژاپن دارد و پیشینه آن به قرن ۱۴ میلادی برمی‌گردد. بسیاری از نجیب‌زادگان و اشخاص مشهور در ژاپن علاقه شدیدی به آن داشته‌اند. امروزه این گیاه جذاب و دوست‌داشتنی در تمام جهان علاقه‌مندان زیادی پیدا کرده است.
نگهداری بونسای
نگهداری درختچه بونسای در نگاه اول ترسناک و مشکل به نظر می‌رسد. در ادامه به بررسی شرایط نگهداری این گیاه فوق‌العاده خواهیم پرداخت. این گیاهان به رطوبت فراوان محیط و هوای گرم برای زندگی نیاز دارند. می‌توانید با یکی از روشهای تامین رطوبت گیاهان آپارتمانی، به سلامتی و شادابی بونسای خود کمک کنید.
انتخاب مکان مناسب برای بونسای
برای یافتن بهترین و مناسب‌ترین مکان برای قرار دادن بونسای، شما نیاز دارید که نوع درختچه خود و شرایط نگهداری آن را بدانید. آیا درختچه بونسای شما مخصوص نگهداری در محیط آپارتمانی است یا محیط بیرونی. بیشتر انواع معمول این گیاه مانند: سرو کوهی (Juniper)، کاج (Pine)، نوئل (Spurce) مخصوص نگهداری در محیط خارجی هستند. و در تمام فصول در خارج از منزل نگهداری می‌شوند. بونسای‌های مخصوص محیط خارجی همچنین شامل، درخت‌های دارای خزان که برگ‌های آن‌ها با تغییر فصل می‌ریزد نیز هستند. مانند: افرا (Maple)، نارون (Elms)، معبد (Gingko).
بونسای‌های مخصوص محیط داخلی معمولاً از انواع درختان نیمه استوایی هستند. آن‌ها در تمام طول سال در دمای ثابت داخل منزل زندگی می‌کنند. مانند: کراسولا (Jade)، چتر هاوایی (Hawaiian Umbrella) و فیکوس (Ficus).
هنگامی که متوجه شدید کدام یک از انواع گیاه برای نگهداری با شرایط شما متناسب است، مراقبت آن آسان خواهد شد. در ادامه به معرفی برخی نکات عمومی در نگهداری بونسای اشاره خواهیم کرد:
مکان قرارگیری
درختچه بونسای شما باید از مکان‌های نزدیک به وسایل گرمایشی و دارای هوای ساکن دور بماند.
نور مورد نیاز
نگهداری بونسای خود را در مکانی با نور مناسب و زیاد انجام دهید.
رطوبت مورد نیاز
بونسای برای مرطوب ماندن خاک خود نیاز به مکانی با رطوبت بالا دارد.
آبیاری صحیح بونسای
بیشترین دلیل مرگ گیاهان بونسای آبیاری کم گیاه است. بد دلیل کم بودن عمق و میزان خاک گلدان بونسای، خشک شدن خاک سریع‌تر انجام می‌شود. درختچه بونسای باید به درستی آبیاری شود. برای نگهداری بونسای نیاز است که هنگام خشک شدن سطح خاک آن را آبیاری کرد. بسته به نوع و سایز درختچه، همچنین نوع خاک گیاه زمان‌بندی آبیاری گیاه متفاوت است. و این می‌توان یک بار در روز هم باشد. در نتیجه بهتر است زمان‌بندی درختچه‌های بونسای شما با یکدیگر متفاوت باشد. هنگامی که درختچه بونسای خود را آبیاری می‌کنید، نکته کلیدی رسیدن آب به تمام قسمت‌های ریشه است. برای اطمینان از این مسئله آبیاری را تا وقتی آب از سوراخ‌های کف گلدان بیرون آید ادامه دهید.
آبیاری بیش از حد نیز می‌تواند در نگهداری بونسای مشکل آفرین باشد. علائم آبیاری بیش از حد گیاه شامل: زرد شدن برگ‌ها و چروکیده شدن ساقه‌های جوان است. اگر بونسای شما زیاد از حد آبیاری شود، رسیدن اکسیژن به ریشه‌ها مشکل شده و باعث بروز مشکلاتی در رشد گیاه خواهد شد. معمولاً ماندن آب در زیرگلدانی یا نداشتن سوراخ‌های زه‌کشی باعث بروز مشکل خواهد شد.
برای حصول اطمینان از آبیاری صحیح بونسای، هر روزه باید گیاه خود را بررسی کنید. نکته کلیدی آبیاری گیاه به محض خشک شدن لایه اولیه خاک آن است.
هرس و شکل‌دهی بونسای
هرس کردن در نگهداری بونسای از نکات کلیدی و مهم است. همچنسن هرس گیاه باعث شکل‌دهی و کامپکت ماندن گیاه خواهد شد. دو روش اصلی برای هرس وجود دارد: هرس مراقبتی و هرس شکل‌دهی.
هرس مراقبتی
قوی کردن گیاه در راستای تشویق رشد جدید. با بریدن شاخه‌های کوچک تازه متولد شده و برگ‌های جلوگیری کننده نور اجازه تابیدن نور خورشید به گیاه فراهم شده و برای سلامت گیاه مهم است. قسمت‌هایی از گیاه که شامل هرس مراقبتی هستند، شامل شاخه‌ها، جوانه‌ها و برگ‌ها هستند. هرس کردن شاخه‌ها باعث تشویق گیاه به تولید شاخه جدید و پرپشت شدن آن می‌شود. معمولاً شما باید با مشاهده رشد جدید شاخه‌ها گیاه را هرس و به آن شکل دهید. با این کار می‌توانید از رشد ناهنجار گیاه که زیبایی آن را کاهش می‌دهد جلوگیری کنید. برای بونسای‌های گلده، هرس گیاه در فصل بهار برای تشویق گیاه به گلدهی انجام می‌شود.
هرس شکل‌دهی
این روش هرس به مهارت بیشتری نیاز خواهد داشت. و فقط هنگامی که گیاه در دوره استراحت است باید انجام شود. این هرس شامل برش شاخه‌های اصلی گیاه برای شکل‌دهی است که با مهارت خاصی انجام می‌شود. این کار نیاز به مهارت زیادی دارد تا گیاه بتواند خود را بازیابی کند.
یکی دیگر از روشهای شکل‌دهی شاخه‌های بونسای، سیم‌کشی شاخه‌ها است. می‌توانید در نگهداری بونسای با استفاده از این روش، شکل و رشد گیاه را کنترل کنید. بهترین زمان برای انجام این کار فصل زمستان و هنگامی است که گیاه برگ‌های خود را از دست داده است. هنگامی که رشد گیاه شروع شد، سیم‌کشی‌های بدون استفاده را می‌توانید جدا کنید.
انتخاب خاک مناسب نگهداری بونسای
نکته کلیدی در انتخاب خاک مناسب برای بونسای استفاده از خاکی با زه‌کشی مناسب است. می‌توان قسمت اعظم خاک را برای عبور راحت‌تر آب و اکسیژن به پرلیت اختصاص داد. خاک مناسب بونسای مخلوط خاکی است که بتواند رطوبت مورد نیاز گیاه را در خود نگهداری کند. برای این منظور به مخلوط خاک کمی خاک رس اضافه می‌کنند. عنصر دیگری که برای خاک بونسای مورد استفاده قرار می‌گیرد، پیت‌ماس یا کوکوپیت است.
کوددهی و تغذیه بونسای
تغذیه بونسای این اطمینان را به ما می‌دهد که مواد مغذی مورد نیاز برای گیاه سالم در اختیار آن قرار گرفته است. کود مناسب برای بونسای شامل مقادیر مساوی نیتروژن، فسفر و پتاسیوم است. قبل از کوددهی گیاه مطمئن شوید که خاک گیاه خیس است. اگر خاک خشک باشد کوددهی باعث بروز صدمه به آن خواهد شد.
تعویض گلدان بونسای
تعویض گلدان یکی از فاکتورهای اساسی در نگهداری بونسای است. مقصود از تعویض گلدان، جدا کردن ریشه‌های اضافی است که باعث گرسنگی گیاه خواهد شد و مواد مغذی کافی به آن‌ها نخواهد رسید. تعویض گلدان همچنین باعث اطمینان از رشد و ادامه حیات گیاه در گلدان کوچک خواهد شد. تعویض گلدان درختچه بونسای باید هر دو تا پنج سال یکبار بسته به میزان رشد گیاه انجام شود.
مراحل تعویض گلدان بونسای
با دقت گیاه را از گلدان خارج کنید.
با استفاده از یک وسیله تیز ریشه‌های غیر هم سطح گیاه را جدا کنید.
تا جایی که مطمئن شوید ریشه‌ها فضای لازم برای رسیدن آب و اکسیژن را دارند هرس ریشه را انجام دهید.
تمام قسمت‌های گلدان را تمیز کرده و از آلودگی پاک کنید.
یک توری فلزی روی سوراخ‌های زه‌کش گلدان قرار دهید تا از خارج شدن خاک از آن جلوگیری شود.
کمی خاک بونسای کف گلدان ریخته و گیاه را روی آن قرار دهید.
تمام قسمت‌های ریشه اصلی گیاه را با خاک بپوشانید.
