نگهداری کاکتوس و ساکولنت

نکات عمومی و راهنمای جامع نگهداری کاکتوس و ساکولنت

نگهداری کاکتوس امروزه با توجه به رویکرد علاقه‌مندان به گل و گیاه به مراقبت از این گیاه در خانه از اهمیت بالایی برخوردار است. کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها (Cactus and Succulent) امروزه به گیاهان محبوب و معمول در خانه‌ها و محیط کار ما تبدیل شده‌اند. آن‌ها در گونه‌ها و اشکال مختلف و سایزهای گوناگونی یافت می‌شوند. همانطور که در مقاله‌های قبلی نیز اشاره شد، کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها در یک گروه قرار می‌گیرند که هم خانواده هستند. و هردوی آن‌ها در مناطق خشک قادر به زندگی می‌باشند. تمام نکاتی که در ادامه این مطلب به شما می‌گوییم شرایط عمومی نگهداری کاکتوس و ساکولنت است. و هر گیاه شرایط مراقبت مختص به خود را خواهد داشت.

کاکتوس چگونه گیاهی است؟

کاکتوس‌ها گیاهانی عجیب و خارق العاده در دنیا هستند. این گیاهان در ابعاد و شکل‌ها و رنگ‌های گوناگونی یافت می‌شوند. کاکتوس‌ها گرد، استوانه‌ای، و با اشکال هندسی مختلفی هستند. امروزه از کاکتوس‌ها در دکوراسیون منازل نیز استفاده می‌گردد. نگهداری کاکتوس در منزل کار سختی نیست. ولی کمی خاص است. در مطالب قبلی متوجه شدیم گیاه کاکتوس چیست. با مطالعه این مطلب شما می‌توانید تا حدود زیادی نکات اولیه نگهداری کاکتوس و ساکولنت را فرا بگیرید.

محل طبیعی زندگی اغلب کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها بیابان است. بنابراین آن‌ها در شرایط با نور زیاد، زه‌کشی مناسب خاک، دمای مناسب و رطوبت کم بهترین رشد را خواهند داشت. این را هم بدانیم که برخی از کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها مثل کاکتوس اسکلامبرگا (کریسمس) در جنگل‌ها و مناطق معتدل با نور معمول و نیم سایه زندگی می‌کنند. برای نگهداری کاکتوس و ساکولنت، بهترین راه فراهم کردن محیطی شبیه به محیط طبیعی زندگی آن‌ها است. در اینجا نکته اصلی که باید در نظر گرفته شود تامین شرایط مراقبت از کاکتوس و ساکولنت است.

نور، دما و گردش هوای مناسب نگهداری کاکتوس و ساکولنت

کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها با نور زیاد و مناسب ادامه حیات می‌دهند. و بهترین مکان برای قرار گرفتن آن‌ها در منزل مکانی با نور مناسب و روشن است. پنجره‌های جنوبی می‌توانند نور خورشید مناسبی را به گیاهان شما برسانند. در همین حال توجه داشته باشید که از قرار دادن گیاه خود در نور مستقیم و شدید آفتاب به خصوص در فصل تابستان بپرهیزید. این کار می‌تواند منجر به تغییر رنگ گیاه شما به زرد یا قرمز شود و آن را را دچار آفتاب سوختگی کند. میزان معمول نور مورد نیاز کاکتوس و ساکولنت بستگی به نوع و گونه گیاه دارد.

در طول فصول پاییز و زمستان، بهترین حالت نگهداری کاکتوس و ساکولنت شما این است که در محیطی خنک در شب در دمای بین ۸ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد قرار گیرد. در فصل بهار و تابستان گیاه به گردش هوای خوب نیاز دارد، ولی در دمای بالا با در نظر گرفتن گردش هوای مناسب زندگی می‌کند.

بیایید کمی دقیق تر به موضوع نور مورد نیاز این گیاه بپردازیم. کاکتوس و ساکولنت نیاز به نور زیاد دارند. این جمله‌‌‌ایست که به آن اشاره کردیم. ولی منظور از نور زیاد با نور شدید متفاوت است. این گیاهان هنگام مواجهه با نور مستقیم خورشید به خصوص در تابستان ممکن است دچار مشکلاتی شوند. معنی نور زیاد ۶ تا ۸ ساعت نور فیلتر شده و غیرمستقیم خورشید در طول روز است.

نگهداری کاکتوس در محیط خارج از خانه

می‌توانید گیاهان خود را در فصول گرم سال مثل بهار و زمستان به محیط خارج از خانه منتقل نمایید. ولی باید در تابستان نوری فیلتر شده به گیاهان شما برسد. برای کاکتوس‌های غول پیکر این نور می‌تواند به صورت کاملاً مستقیم هم باشد. ولی کاکتوس‌های کوچک مقاومت کمتری نسبت به نور مستقیم دارند. اگر می‌خواهید گیاه خود را به محیطی با نور بیشتر منتقل نمایید، این کار باید بتدریج انجام شود.

انتقال یکباره و تغییرات نوری شدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به گیاه شما صدمه وارد نماید. سوختگی از مشکلاتی است که در نگهداری کاکتوس و ساکولنت در محیط‌های با نور مستقیم می‌تواند پیش بیاید. زرد شدن یا قهوه‌ای شدن (خشک شدن) قسمتی از کاکتوس می‌تواند از نشانه‌های این مشکل باشد. در مواقعی که گیاه خود را در محیطی نگهداری می‌کنید که از یک سمت نور به آن می‌تابد، باید هر هفته یکبار گلدان آن را بچرخانید. این کار باعث خواهد شد نور به تمام قسمت‌های گیاه رسیده و از رشد نامتناسب آن جلوگیری شود.

گردش هوا

نگهداری کاکتوس و ساکولنت خود را در مکانی انجام دهید، که دارای گردش هوای مناسب باشد. گردش هوا به خشک شدن خاک گیاه بعد از آبیاری سرعت بیشتری می‌دهد. این عامل از بیماری‌هایی مانند پوسیدگی پایه کاکتوس و حتی ریشه جلوگیری خواهد کرد. منظور از گردش هوا قرار دادن گیاه در معرض باد وسایل گرمایشی یا سرمایشی نیست. دقت داشته باشید باد سرد یا گرم می‌تواند باعث خرابی و از بین رفتن گیاه شما شود. اگر گیاه را در خارج از خانه نگهداری می‌کنید که گردش هوای آن مکان برای گیاه شما مناسب است. در خانه اما می‌توانید در فصول گرم پنجره‌ای که گیاه شما نزدیک آن است را در طول روز به مدت ۲ تا ۳ ساعت باز نگه دارید.

خاک مناسب کاکتوس و ساکولنت

خاکی با زه‌کشی مناسب، بهترین مخلوط با کمک ماسه بهترین زه‌کشی را خواهد داشت. همچنین این خاک باید حاوی مواد مغذی برای نگهداری کاکتوس و ساکولنت شما باشد. یکی از اشتباهات رایج در نگهداری کاکتوسها استفاده از خاک نامناسب است. خاکی که آب را برای مدت طولانی در خود نگه دارد، باعث پوسیدگی گیاهان شما خواهد شد. بستری برای کاشت این دسته از گیاهان مناسب است که بتواند آب و هوا را به سرعت از خود عبور داده، از گلدان خارج شود. همچنین در شرایط محیطی که در آن هستید به سرعت خشک شود.

برای درست کردن خاک کاکتوس در خانه می‌توانید عناصر سنگ ریزه، کمی پرلیت، خاک معمولی، ذغال اکتیو و ماسه را باهم مخلوط کنید. تجربه نشان داده است استفاده از این بستر بهترین نتیجه را در نگهداری کاکتوس و ساکولنت خواهد داشت. برخی از علاقه‌مندان به محض خرید کاکتوس از مغازه گلدان آن اقدام به تعویض گلدان کاکتوس یا ساکولنت خود می‌کنند. این کار صدمات جبران ناپذیری را به گیاه آن‌ها وارد خواهد کرد. بعد از خرید گیاه باید آن را وارد محیط جدید کرد. مکانی مناسب برای آن در نظر گرفت تا بتوانید نیازهای اولیه آن را برآورده نمایید. بعد از مدتی که گیاه شما به محیط خود عادت کرد، در فصول بهار و تابستان اقدام به تعویض گلدان نمایید.

گلدان و تعویض آن

البته تعویض گلدان گیاه به طور کل پیشنهاد نمی‌شود. مگر اینکه اندازه گیاه شما به حدی باشد که نیاز به تعویض گلدان ضروری شود. یا اینکه ریشه‌های گیاه از سوراخ‌های کف گلدان بیرون زده باشند. گلدان‌های مختلفی امروزه در سایز، رنگ و اجناس متفاوت در بازار وجود دارند. معمولاً برای اغلب کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها گلدان‌های سفالی پیشنهاد می‌شوند. گلدان با جنس پلاستیک هم مناسب است. ولی هرگز از این گیاهان در تراریوم و گلدان‌های فلزی نگهداری نکنید. گلدان‌های سفالی لعاب‌دار گزینه بهتری هم می‌توانند باشند. آبیاری کاکتوس در گلدان‌های سفالی بدون لعاب نیاز به تجربه بیشتری دارد.

نگهداری کاکتوس و ساکولنت در گلدان‌های سفالی بدون لعاب برای تازه‌کاران دردسر ساز است. این کار می‌تواند در عرض چند ماه منجر به از بین رفتن گیاه شود. یک پیشنهاد که ممکن است به کار شما هم بیاید. همیشه قبل از کاشت کاکتوس در گلدان‌های سفالی گلدان را به مدت چند ساعت در لگنی آب قرار دهید. نفوذ آب در گلدان باعث عملکرد بهتر آن خواهد شد. خلل و فرج موجود روی سفال باز شده و به اصطلاح آببندی خواهد شد. گلدان‌های پلاستیکی هم می‌توانند مشکلاتی را به همراه داشته باشند. خشک شدن خاک در این گلدان‌ها مدت بیشتری لازم دارد. بنابراین اگر گیاه شما در گلدان پلاستیکی نگهداری می‌شود، به نکات آبیاری توجه بیشتری کنید. به نظر خود من، انتخاب گلدان مناسب برای کاکتوس یا ساکولنت نقش بسیار مهمی در سلامتی گیاه خواهد داشت.

آبیاری و تغذیه کاکتوس‌ها

این یک تصور غلط است که کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها به میزان خیلی کمی آب نیازمند هستند. درحالیکه آن‌ها دارای قابلیت ذخیره‌سازی آب در برگ‌ها و ساقه‌هایشان هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد در محیط زندگی خشک زنده بمانند. این گیاهان مطمئناً بدون آب نمی‌توانند زنده بمانند. و آبیاری صحیح  نکته مهم در نگهداری کاکتوس و ساکولنت است. آبیاری بیش از حد باعث باز ماندن گیاه از رشد و پوسیدگی خواهد شد. و کمبود آبیاری نیز چروکیده شدن و خشک شدن گیاه می‌شود.

آبیاری با آب ولرم و آب باران برای تغذیه گیاه توصیه می‌شود. آب شهری دارای کلر و مواد مضر برای گیاه است. این به خاطر این است که املاح موجود در داخل آب آشامیدنی در خاک گیاه رسوب کرده و از رسیدن مواد مغذی به گیاه جلوگیری می‌کند. اگر از آب لوله‌کشی برای آبیاری گیاهان خود استفاده می‌کنید، به مدت یک شبانه روز آن را در محیط با دمای معمول خانه قرار دهید. سپس از آن برای گیاهان خود استفاده کنید. با این کار از شدت کلر و واد شیمیایی دیگر در آب کاسته خواهد شد.

آبیاری در بهار و تابستان

در طول فصول رشد، گیاه نیاز به آب بیشتری خواهد داشت. این معمولاً یکبار در هفته است. هنگام آبیاری باید میزان آب به اندازه‌ای باشد که آب اضافی از سوراخ‌های کف گلدان بیرون بیاید. البته باید تمام شرایط نگهداری کاکتوس و ساکولنت که قبلاً هم گفته شد رعایت شود. بین هر آبیاری باید خاک گیاه کاملاً خشک شود. تغذیه این گیاهان هم به صورت ماهیانه با استفاده از کودهای مخصوص کاکتوس و ساکولنت ممکن است. تغذیه و کوددهی کاکتوس و ساکولنت باعث رشد سالم و گلدهی بهتر کاکتوس و ساکولنت شود.

آبیاری در پاییز و زمستان

در این فصول گیاهان به دوره استراحت خود می‌روند. آبیاری باید کاهش یابد و فواصل بین دو آبیاری را افزایش دهید. در این فصول آبیاری وابستگی زیادی به شرایط نگهداری کاکتوس و ساکولنت شما دارد. البته آبیاری در این فصول بستگی به گوناگونی گونه‌های کاکتوس و ساکولنت نیز دارد. برخی از این گیاهان در زمستان گلدهی می‌کنند. که در فصل زمستان به آبیاری بیشتر نیاز پیدا خواهند کرد. ولی کاکتوس‌های صحرایی را در فصول سرد نباید آبیاری کرد. همچنین نیازی به تغذیه و کوددهی گیاهان در فصل زمستان و پاییز نیست.

نگهداری کاکتوس و ساکولنت در بهار و تابستان

یکی از اصول نگهداری کاکتوس و ساکولنت آبیاری در فصول رشد گیاه است. در فصول رشد، معمولاً گیاهان نیاز به آبیاری حداقل هفته‌ای یکبار را دارند. هنگام آبیاری، خاک باید دارای قابلیت عبور آب را داشته باشد و آب را به سوراخ‌های کف گلدان هدایت کند. بین دو آبیاری اجازه دهید مخلوط خاک شما خشک شود.

با استفاده از کودهای مناسب یکبار در ماه در این فصول به گیاه خود تغذیه برسانید. این به گیاه کمک می‌کند تا در مقابل بیماری‌ها مقاوم‌تر شود و عمل گلدهی را بهتر انجام دهد. به سادگی از کود استقاده کنید و به میزان نصف مقدار توصیه شده از آن استفاده نمایید.

نگهداری کاکتوس و ساکولنت در پاییز و زمستان

نگهداری کاکتوس و ساکولنت در زمستان حاوی نکات مهمی است. رعایت شرایط نگهداری این گیاهان در دوره استراحت یا رکود حیاتی است. دفعات و میزان آبیاری باید کم شود و به یکبار در ماه یا کمتر کاهش بیابد. زمان‌های آبیاری به مکان و محیط زندگی کاکتوس و به نوع گیاه بستگی دارد. همانطور که گفته شد، کاکتوس‌هایی که در زمستان گل می‌دهند به جای گرمتر و به آبیاری در این زمان نیاز دارند. ولی کاکتوس‌های صحرایی باید بدون آبیاری رها شوند. شما در این مدت نیازی به کوددهی به گیاه خود ندارید. مثلاً لیتوپس یا کاکتوس سنگی در زمستان هم رشد خواهد داشت و شرایط نگهداری متفاوتی دارد.

کلام آخر

رعایت تمام این موارد به نگهداری از کاکتوس و ساکولنت شما کمک می‌کند. مورد مهمتر اینکه باز هم توجه داشته باشید نکات ذکر شده نکات عمومی است. و می‌توانید با خواندن مطالب بیشتر در کاکتوس ایران اطلاعات خود را بالا برده و گیاه سالم تری داشته باشید. همچنین می‌توانید سوالات و نظرات خود را در پایان همین صفحه با ما درمیان بگذارید.